چگونه بتوانیم در زمانه خود بصیرت لازم را داشته باشیم

مقدمه

 

فهمیدن حقایق و رسیدن به کنه آن ها، نیازمند هوشیاری و بینش است. بصیرت از صفات شایسته و ستوده ای است که یک مسلمان در زندگی فردی و اجتماعی خویش باید از آن برخوردار باشد. در مبارزات و فعالیت های سیاسی و اجتماعی و موضع گیری ها جایگاه بصیرت روشن تر می گردد. بدون بصیرت، عبادات، مبارزات و جنگ انسان نیز نتیجه و ثمر مطلوب را ندارد و گاهی پس از سال ها عبادت و ریاضت و یا مبارزه با دشمن، انسان بی بصیرت در مسیر باطل و در برابر حق قرار می گیرد چنان که در تاریخ نمونه های فراوانی دیده می شود.

 مکتب حیات بخش اسلام به ما می آموزد که در صحنه های زندگی، پیروی ها، حمایت ها، دوستی ها، دشمنی ها و موضع گیری ها براساس شناخت عمیق و بصیرت عمل نماییم و با یقین و اطمینان به درستی کار و حقانیت مسیر و شناخت خودی و بیگانه و حق و باطل گام برداریم.

  چنان که خوارج نهروان به علت نداشتن بصیرت در مقابل امیرمؤمنان علی علیه السلام ایستادند، با آن حضرت جنگیدند و ابن ملجم که از آنان بود، آن حضرت را به شهادت رساند. سپاه عمرسعد با شعار »یا خَیلَ اللَّهِ اَرکبِی فَابْشِرِی بِالجَنَّة« (ای سربازان خدا سوار شوید و بجنگید که بشارت بهشت باد بر شما!) با امام حسین علیه السلام جنگیدند و آن حضرت و فرزندان و برادران و یارانش را به شهادت رساندند و کودکان و زنانش را به اسارت گرفتند. در زمان ما نیز برخی گروه ها و افراد در مقابل نظام اسلامی و ولی فقیه می ایستند و این نشان از نداشتن بصیرت سیاسی آنان است.

 

بصیرت در لغت

برای بصیرت در لغت معانی متعددی نقل گردیده از جمله : بینایى. دانایى. زیرکى. هوشیارى. بینش. آگاهى. چشم خرد. (لغت نامه دهخدا)

بصیرت در اصطلاح

شـنـاخـت روشـن و یـقـیـنـی از دیـن، تـکـلیـف، پـیـشـوا، حـجـّت خـدا، راه، دوسـت ودشـمـن، حـق و بـاطل، (بصیرت) نام دارد.

واژه بصیرت را به «بینش، بینایی، دانایی، روشن بینی، و زیرکی» معنا کرده‏اند، بصیرت، نوعی دید درونی است که با دید چشم ظاهری، متفاوت است و اصلاً با چشم یا اندام‏های ظاهری بدن، قابل دریافت نیست. بصیرت، قوّه و نیرویی قلبی است که به مدد نور الهی، پدید می‏آید و انسان حقیقت و باطن امور را چنان که هست درمی‏یابد و فریب فتنه‏ها را نمی‏خورد.

با دید بصیرت، آدمی، درست را از نادرست و حق را از باطل به آسانی تشخیص می‏دهد و به انحراف نمی‏افتد؛ درست مثل ملت غیور ایران‏زمین در نهم دی ماه ۱۳۸۸ که دلاورمردانه به صحنه آمدند و طومار فتنه‏گران داخلی و خارجی را در هم پیچیدند.

تعبیر رهبر فرزانه انقلاب درباره بصیرت:

 »بصیرت قطب نمای حرکت صحیح در اوضاع اجتماعی پیچیده امروز است، به گونه ای که اگر کسی این قطب نما را نداشته باشد و نقشه خوانی را بلد نباشد ممکن است ناگهان خود را در محاصره دشمن ببیند. اگر بصیرت نباشد انسان حتی با نیت خوب ممکن است گمراه شود و در راه بد قدم بگذارد.«

 

علت نامگذاری روز بصیرت

پس از انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸، از سوی برخی عناصر علیه نظام شعار داده شد و به تخریب اماکن عمومی و خصوصی پرداختند. مجموعه این ناآرامی‌ها و رویدادها، و البته حمایت‏های بی‏دریغ بیگانگان، همگی نشان از جریان خزنده‏ای داشت که می‏خواست به انقلاب ضربه وارد آورد. این جریان پس از ایجاد فضای غبارآلود، عملاً فتنه‏ای را شکل داد که با هدف به چالش کشیدن مبانی و تشکیک در مقبولیت نظام اسلامی، طراحی شد و به اجرا در آمد.

اوج گستاخی فتنه‏گران و وابستگان آنها در جریان آشوب‏های خیابانی، هنجارشکنی و سوء استفاده از رأفت نظام اسلامی، هتک حرمت به ساحت حضرت امام حسین و تعرض به مقدسات دینی مردم در ایام محرم و به‌ویژه روز عاشورا بود اما به فاصله کمی از این واقعه تأسف‏انگیز، مردم انقلابی با حرکتی عاشورایی، خودجوش و تحسین‏برانگیز در راستای حراست از ارزش‏های دینی و معنوی خود و حمایت از نظام و رکن اصلی آن، یعنی ولایت فقیه، با برپایی راهپیمایی کم‏نظیر، پیام مهمی را به سران فتنه و وابستگان آنها در داخل و خارج کشور و همچنین حامیان خارجی آنان اعلام کردند که محتوای آن، پایداری و مقاومت در راستای حفظ ارزش‏های اسلامی نظام و تداوم حرکت انقلاب بود.

دی؛ روز بصیرت روز نهم دی، در تاریخ انقلاب اسلامی با عنوان روز «بصیرت» تبدیل به یوم الله شد و ماندگار گردید. در این روز ماندگار و تاریخی، ملت همیشه در صحنه ایران اسلامی، حماسه‏ای دیگر آفرید و دشمنان خدا و دینش را ناامید کرد

روز نهم دی، در واقع روز «نه» گفتن ملت ایران به فتنه‏گران و آری گفتن به نظام اسلامی و بیعت دوباره با آرمان‏های والای حضرت امام خمینی (ره) و رهبر فرزانه انقلاب اسلامی است. مردم در این روز، تیر خلاص را به فتنه‏گران شلیک کردند و پشت پیکر نامبارک فتنه را به خاک مالیدند. روز نهم دی، روزی است که مردم ایران نشان دادند دشمنان خود و انقلاب خود را به خوبی می‏شناسند و هرگز فریب حیله‏ها و نیرنگ‏های آنان را نمی‏خورند.

روز نهم دی، روزی است که مردم ایران نشان دادند که با بصیرت‏اند و در میان گرد و غباری که فتنه‏گران به پا کرده‏اند، هرگز، نه راه را گم می‏کنند و نه دست از راهبر واقعی که همانا «ولایت فقیه» است، برمی‏دارند.

راه های کسب بصیرت

 از دیدگاه روایات راه های متعددی برای کسب بصیرت و رسیدن به بینایی عمیق و استوار وجود دارد که به اختصار به مهم ترین آنها اشاره می شود:

 1- یاد خدا

 یکی از راه های کسب بصیرت، یاد و ذکر خدای بزرگ است؛ خدایی که حاضر و ناظر بر همه اعمال، گفتار و پندار ماست و هیچ چیز از دید او پنهان نیست و به حساب همه اعمال انسان از ریز و درشت رسیدگی خواهد کرد.

 2- بهره گیری از قرآن

 قرآن کریم خود نور است و برای نورانی کردن دل انسان و بینایی و بصیرت آن تأثیر بسیار شگرفی دارد

 امام حسن مجتبی علیه السلام درباره بصیرت افزایی قرآن می فرماید:

 به راستی که در این قرآن، چراغ های روشنایی بخش و شفای سینه هاست. پس، جلادهنده باید که به نور آن (دیده دل خویش را) جلا دهد و قلبش را بدان صفت لگام زند، زیرا که فکرکردن (در قرآن) مایه حیات دل شخص بصیر است، همچنان که آدمی در تاریکی ها، با کمک نور راه خود را می پیماید.

  پیامبر دردعایی به امام علی علیه السلام تعلیم می دهد نیز به بصیرت افزایی قرآن اشاره شده است.

 بار خدایا! به وسیله کتابت دیده بصیرت مرا روشن گردان و سینه ام را فراخ ساز و زبانم را باز و گویا کن و پیکرم را در راه آن به کار گیر و در این باره با قرآن نیرویم بخش و بر آن کمکم فرما، که در این زمینه جز تو کسی کمک نکند.

3- پیروی از پیامبرصلی الله وعلیه وآله

 پیامبران الهی به طور عام و پیامبر اسلام صلی الله وعلیه وآله به طور خاص موجب بصیرت انسان ها می باشند. هر کس به آنها ایمان و راه و سنت آنها را در زندگی خویش به کار گیرد، بینا و دانا می گردد. امام علی علیه السلام یکی از ویژگی های پیامبرصلی الله وعلیه وآله را آگاهی و بصیرت بخشی به انسان برمی شمارد: پس او - پیامبرصلی الله وعلیه وآله - پیشوای کسی است که تقوا پیشه کند و بصیرت بخش کسی است که هدایت یابد.

 در حدیثی از امام علی علیه السلام آمده است کسی که به همه انبیای گذشته و کتاب های آنها و به پیامبر اسلام ایمان داشته باشد، دارای بصیرتی کامل در همه اوقات است ولی کسی که به انبیای گذشته ایمان داشته باشد ولی به پیامبر اسلام ایمان ندارد و یا به پیامبر اسلام صلی الله وعلیه وآله ایمان دارد ولی به انبیای گذشته ایمان ندارد صاحب بصیرتی کامل نمی باشد.

4- ولایت پذیری

 همان گونه که ایمان به انبیای الهی موجب نورانیت دل و بصیرت انسان می گردد ولایت پذیری نیز موجب بصیرت انسان می گردد. چون بسیاری از حقایق را مإ؛پ پ لاس00 اًنمی توانیم درک کنیم و به عمق آن پی ببریم ولی با اتصال به کسانی که دارای عقلی کامل و از علم و عصمت برخوردارند می توان حقایق را درک کرد و به آنها پی برد و در همه اوقات صاحب بصیرت گردید. امیرمؤمنان علی علیه السلام در پاسخ سؤال ابن کوّاء که پرسید: بصیر به شب و روز چه کسی است، فرمود:

 مردی که ایمان به پیامبران و اوصیای گذشته و به کتاب های آسمانی و انبیاء داشته باشد و به خدا و پیامبر او محمدصلی الله وعلیه وآله ایمان بیاورد و به ولایت من اقرار کند، پس صاحب بصیرت در شب و روز (گذشته و حال گردیده است. کسی که به ولایت من اقرار کند حقیقتاً رستگار شده است و کسی که ولایت مرا انکار کند گمراه و زیان دیده و داخل آتش شده و کسی که داخل آتش شود در آنجا برای مدت طولانی خواهد ماند.

  بنابراین یکی از راه های رسیدن به بصیرت تمسک به ولایت اهل بیت علیه السلام است و هر کس به انوار پاک آنها مراجعه کند از تاریکی ها و ظلمت ها نجات می یابد و به بینایی و بیداری دست می یابد.

 5- عبرت گیری

 حوادث تاریخی آثار گذشتگان اگر به چشم عبرت گیری مورد مطالعه قرار گیرد سبب بصیرت و بینایی انسان می گردد چون گاهی حوادث همگون و مشابه در دوران های مختلف پیش می آید که دانستن حوادث گذشته موجب بصیرت انسان می گردد تا انسان از تکرار آنها خودداری کند یا عملی شایسته و بایسته در مقابل آن انجام دهد. امام علی علیه السلام در این باره در چند سخن می فرماید:

  عبرت گرفتن مداوم به بصیرت می انجامد و خویشتنداری - از گناه و خطا - در پی می آورد.

 

 

 

 

 

نتیجه گیری

 آیات قرآن در روایات و ادعیه از داشتن و طلب بصیرت سخن گفته اند.برای هر مسلمانی در حرکت ها و تلاش هایش به سوی حق، دیده باطن و چشم حق بین که از آن به عنوان بصیرت نام برده می شود لازم و ضروری است و گرنه ممکن است پس از سال ها مجاهده و تلاش و عبادت در دام شیاطین بیفتد و عاقبتی سوء داشته باشد. ذکر خدا، ولایت پذیری، تدبیر و تدبر در آیات قرآن، مطالعه تاریخ و سیره ائمه اطهار (علیهم السلام)، دوری از دنیاگرایی و مادیات، دشمن شناسی، پرهیز از داوری های عجولانه، میانه روی و پرهیز از افراط و تفریط های بی مورد از عوامل افزایش بصیرت دینی است.در شرایط و اوضاع و احوال سیاسی، اجتماعی و فرهنگی بسیار پیچیده حاضر که راهزنان دام های فراوان با شکل های مختلف برای فریب مسلمانان گسترده اند تا آنها را از هویت خود ساقط نمایند، داشتن بصیرتی کامل در همه حرکت ها و موضع گیری ها لازم است. از این رو بر هر مسلمانی لازم است با مطالعه دقیق و تیزبینی لازم به بصیرت خویش بیفزاید تا در دام شیادان و فریب کاران نیفتد. دشمن بداند اینجا ایران است؛ ایران ولایتمدار و عاشورایی. با این ملت نمی‌تواند مقابله کند و در کشورش فتنه‌انگیزی نماید. او مجبور است به خود بفهماند که اگر همچنان تصور خام و باطل فتنه را در ذهن شیطانی‌اش پرورش می‌دهد، باید نیک بداند اینجا «ولی» و «ولایت» در دل است، آنان روز «غدیر» با «ولی» عهد بسته‌اند، کافی است او لب‌تر کند.